විසල් ලෝකයක විවිධත්වයෙන් මැවෙන රස අතර අලි ෆර්කා තුරේ
හෂිත අබේවර්ධන
අලි ෆර්කා තුරේ කියන්නේ අප්‍රිකානු කලාපයෙන් බිහි වූ ජාත්‍යන්තර කීර්තියට පත් සංගීතඥයන් අතරින් කෙනෙක්. සිය සංගීත දිවිය බටහිර අප්‍රිකානු සංගීත භාණ්ඩ ඇසුරේ වර්ධනය කරගන්නා අලි ෆර්කා, ඝානාවේ ටැක්සි රියදුරෙක් ලෙස අවුරුදු විසි ගණනක් වැඩ කරමින් ගිටාර වාදනය ප්‍රගුණ කළ බව ප්‍රවාද ගත ව ඇත.
(ලිපිය දැන්වීමෙන් පසු)
ඔහු මාලි අගනුවර වන බමාකෝ හි ඇති ගුවන්විදුලි විකාශනාගාරයේ සේවයට බැඳී මියැසි රචනාවන් හා පටිගත කිරීම් කළේය. ඇමෙරිකානු සෝල්, බ්ලුස් හා ෆන්ක් ගැන ඔහු දරන අදහස, ඒවා යේ මූලය බටහිර අප්‍රිකානු සංගීතය බවයි. 1980 ගණන් වල සිටම තමා උපන් නියෆන්කේ හි ගොවිපලක් ආරම්භ කළ ඔහු පසුව එහි නගරාධිපති වූවේය. වාරිමාර්ග හා කෘෂිකර්ම සංවර්ධනය ඔහුගේ පුද්ගලික ධනය යොදවා සිදුකළේය. අලි ෆර්කා තුරේ ගේ මැටි ශබ්දාගාරය විශිෂ්ට එකක් යයි කියවේ, ස්වදේශීය මැටි වාස්තු ශිල්පය අනුව ඉදිකළ එහි ශබ්ද ගුණය අප්‍රිකානු ආත්මය තුළ නින්නාද දෙනු වැනි යයි මිතුරෙක් වරක් මා හා කීවේය.
යුසුෆ් න්ජෝරේ අයිවරි කෝස්ට් හි කොකෝවා වවන ප්‍රජාවන් ගේ සංවර්ධනය ගැන වැඩ කරන මගේ මිතුරෙකි. ඔහු මා හා වරක් කීවේ, බොකෝ හරාම් අන්තවාදීන්, මාලි හි ක්‍රියාකාරී වීමට පටන්ගත් වහාම ඔවුන්ගේ ඉලක්කය වූයේ, සංගීතකරුවන්, කතන්දර කියන්නන්, චිත්‍රශිල්පීන් වැනි වෙනස් සිතීමක් ඇති, සංස්කෘතික බැඳීම් තනන්නන් බවයි. ‘කොණක ඉඳන් මරන්න ගත්තා,’ ඔහු කීවේය. ‘මේ තමයි රටක අධ්‍යාත්මික නැංගුරම්, ඒ අයව නැති කළාම අනිත් ඕනම අන්තවාදී අදහසක් විචාරයක් නැතිව තහවුරු කරන්න පුළුවන්.’
මෙය ශ්‍රී ලංකාවට අදාළ කරගතහොත්, මෙරට ද ජනවර්ග අතර විසල් විවිධත්වයක් පැවතුනි. නිදහස උදා වන විට පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට අයත් රටවලින් පැමිණ සිටි අය ලංකාවෙන් යන්න ගියහ. සිංහලය රාජ්‍යභාෂාව කළ විට මෙහි සිටි යුරේශියානුවන් බොහොම දෙනෙක් සංක්‍රමණය වූහ. ඉන්පසුව ඇති වූ වර්ග වාදී ගැටුම් නිසා විවිධ ජන කණ්ඩායම් වලට අයත් ජනයා පිටස්තර ව ජීවත් වීමට තීරණය කළහ. සංස්කෘතික ගලනය නිසා මයිකල් ඔන්ඩච්චි, අම්බලවානර් සිවානන්දන් සේම ෂෙල්ටන් ප්‍රේමරත්න ද ලංකාවට අහිමි විය. විචිත්‍ර වර්ණයන්ගෙන් යුතු වූ ශ්‍රී ලංකාව වර්ණ හීන වීම නිසා සාහිත්‍යයට, සංගීතයට, තාක්ෂණයට, නවොත්පාදනයට තිබු විසල් විභවයන් වැසී ගිය බවට ඇති වන සාංකාව හා අරගල කිරීමට කොළඹ වීදි දිගේ ඇවිද යන විටෙක සිදුවේ.
දශක තුනකට පෙර ලංකාවේ විසූ, සරපිනාව හා තබ්ලාව හෝ ඩොලැක්කය සමග හින්දි යයි වරදවා වටහා ගත්, උර්දු බසින් ‘කව්වාලි’ ගායනා කළ ඉස්ලාම් භක්තිකයා කොහි සිටීද? ඔහුට වූයේ පොප් ගීය නිසා පොප් නොවෙන සංගීත ප්‍රවර්ගයන්ට අත් වූ ඉරණම නොවේද? වරෙක නිර්මාණශීලී ලෙස දිස් වන ප්‍රවණතාවක් පසු කලෙක හානිකර අයුරින් ක්‍රියාත්මක විය හැකිය. යටත් විජිත සමයේ අප්‍රිකාවට සංක්‍රමණය වූ ඉන්දියානුවන් මේ වන විට ඉන්දියානු හා අප්‍රිකානු සංගීත විධි මිශ්‍ර කරමින් සංගීතයේ ඇෆ්රෝ-ඉන්දියානු උප-ප්‍රවර්ගයක් නිර්මාණය කර ඇත. බ්‍රිතාන්‍යයේ වෙසෙන ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති තල්වින් සිං ආසියානු සංගීතයේ ඉලෙක්ට්‍රොනික ස්වන මාදිලිය හා පර්යේෂණ කරයි. ඔහු මාලි හි චිරප්‍රසිද්ධ ගිටාර් වාදන කරුවා වන අලි ෆර්කා තුරේ ගේ නාද කාව්‍ය ඉලෙක්ට්‍රොනික මාදිලියෙන් ප්‍රති නිෂ්පාදනය කරයි. බහු ස්වන, බහු මාදිලි සංගීතය ලෝක සංස්කෘතියක් තනමින්, එහි දේශීය ප්‍රක්ෂේපණයන් ගේ මානයන් පුළුල් කරමින් ඇත.
